چند نکته درباب محدودیت‌های جدید گیت‌لب

با قدری تاخیر، از ایجاد محدودیت دسترسی برای کاربران gitlab.com در ایران مطلع شدم. این موضوع مایه تاسف است. البته مساله را پیگری نکرده‌ام که ببینم دلیلش چیست اما هر چه هست، به واسطه شباهتش به تحریم فراقانونی گیت‌هاب علیه ایرانی‌ها، بهانه خوبی است برای مقایسه بین گیت‌لب و گیت‌هاب. سه مورد را لازم به ذکر می‌دانم:

1. مشابه مساله گیت‌هاب، اینجا هم معتقدم نباید التماس کرد؛ باید اعتراض کرد. البته مساله دسترسی به خدمت با آزاد بودن نرم‌افزار نباید مخلوط شود با این حال، می‌توان و چه بسا باید نسبت به چنین تبعیض‌هایی معترض بود. امیدوارم بر خلاف داستان گیت‌هاب، نوشتم نامه‌های التماسی شروع نشود.

2. بر خلاف گیت‌هاب که اول و آخر کار، همه چیز وابسته به یک شرکت است، در مورد گیت‌لب مساله فقط مربوط به محدودیت‌های یکی از نمونه‌های آن (نمونه مدیریت شده توسط توسعه‌دهندگان) است. با وجود نقدهایی که به مدل توسعه گیت‌لب به عنوان یک نرم‌افزار آزاد وجود دارد، همچنان هر کسی می‌تواند گیت‌لب خودش را داشته باشد یا روی یک از ده‌ها نمونه ساخته شده با گیت‌لب حساب بسازد.

3. بیش از دو سال است که می‌گویم راه حل صحیح مساله میزبان کد برای نرم‌افزارهای آزاد، یک راه‌کار کاملا غیرمتمرکز است. منظورم فقط گیت یا هر سامانه مدیریت نسخه دیگری نیست بلکه منظور، دسترسی غیرمتمرکز به امکاناتی نظیر issueها و PR/MR و... است. هرچند به ندرت کسی این مساله را داخل ایران جدی گرفته است، اما حتی بنیاد نرم‌افزار آزاد هم به دنبال پروژه‌ای به نام forge برای همین منظور است. پروژه forgefed هم تلاش می‌کند این راه‌کار را روی پروتکل اکتیویتی‌پاب پیاده کند.

از دید من، مسیری که باید طی شود روشن است. اما جای تاسف است که در ایران، هنوز هستند افرادی که تبلیغ گیت‌هاب می‌کنند و با اضافه شدن هر قابلیتی، جیغ و دست و هورا می‌کشند. وابستگی به گیت‌هاب تا زمانی که یک بستر انحصاری برای میزبانی کد است، خطری بزرگ برای نرم‌افزارهای آزاد است. مهاجرت به نمونه‌های گیت‌لب و گیتی و... گام نخست برای این وابستگی زدایی است اما نقطه هدف نیست.

پی‌نوشت: گیت‌هاب، گیت‌لب و گیتی، بسترهای اشتراک‌گذاری کد نرم‌افزارها هستند. علاوه بر میزبانی کد بسیاری نرم‌افزارهای آزاد، این بسترها امکان گزارش مشکلات و مشارکت در توسعه را نیز فراهم می‌آورند. با این حال، گیت‌هاب تنها یک خدمت است و به صورت نرم‌افزار ارائه نمی‌شود در حالی که گیت‌لب [تا حد زیادی] و گیتی، خودشان نرم‌افزار آزاد هستند و علاوه بر وب‌سایت رسمی خودشان، هر کسی می‌تواند یک نمونه از آن‌ها برای خودش بسازد.